सातारा:-मूल्यवर्धन शिक्षण : काळाची गरज – सौ.संध्या ठाकर.
राष्ट्रीय अध्यक्ष संपादक प्रल्हाद चव्हाण
ACLS INTERNATIONAL PRESS REPORTER ASSOCIATION राष्ट्रीय अध्यक्ष संपादक प्रल्हाद चव्हाण-8208717483
मूल्यवर्धन शिक्षण : काळाची गरज – सौ.संध्या ठाकर.
मूल्य म्हणजे नेमकं काय? पैसा, संपत्ती की संस्कार? आजच्या युगात पैशाला किंमत असली, तरी खरी ‘किंमत’ ही मानवी मूल्यांची असते. हीच मूल्ये जपणे, रुजवणे आणि जोपासणे हा शिक्षणाचा खरा हेतू आहे. म्हणूनच मूल्यवर्धन शिक्षण ही आजच्या काळाची अत्यंत महत्वाची गरज बनली आहे.
मूल्यवर्धन शिक्षणाची आवश्यकता का निर्माण झाली?
समाजातील बदल, तंत्रज्ञानाचा अतिरेक, कुटुंबातील संवादाची कमतरता, आणि वाढती स्पर्धा—या सर्वांमुळे मूल्यांची पायाभरणी कमकुवत होत चालली आहे.
यामुळे विद्यार्थ्यांच्या मनात सकारात्मकता, संवेदनशीलता, सुसंवाद, शिस्त, नैतिकता यांची जपणूक करणे कठीण जात आहे. म्हणूनच शिक्षकांसाठी मूल्यवर्धन प्रशिक्षण हा एक नवीन दृष्टिकोन घेऊन येतो.
शिक्षकांसाठी या प्रशिक्षणाचे महत्त्व
शिक्षक तर शिक्षणाचा आत्माच! पण शिक्षकांनाही परस्परांशी विचारांची देवाणघेवाण, अनुभव सांगणे, अध्यापनाच्या नव्या पद्धती शिकणे, आणि आत्मविश्वास वाढवणे आवश्यक असते.
या प्रशिक्षणातून—
शिक्षकांमध्ये सुसंवाद वाढतो,
अध्यापनातील समस्यांवर उपाय मिळतात,
तज्ञ मार्गदर्शकांकडून नवीन दृष्टीकोन समजतो,
आणि आपल्या वर्गात आकर्षक अध्यापन कसे करावे हे शिकायला मिळते.
सौ. कदम मॅडम आणि सौ संगीता बैले मॅडम यांच्या मार्गदर्शनामुळे प्रशिक्षण आणखी प्रेरणादायी झाले. त्यांच्या आनंदी स्वभावामुळे प्रत्येक शिक्षकात उत्साह, आत्मविश्वास आणि सकारात्मकता निर्माण झाली.
अध्यापनातील कलात्मकता – शिक्षकाची ओळख
वर्ग हा फक्त धडा शिकवण्याचा मंच नाही, तर विद्यार्थ्यांच्या मनाला आकार देण्याची कार्यशाळा आहे. आकर्षक अध्यापनासाठी शिक्षकाने—
प्रसंगकथा सांगणे,
चित्रे दाखवणे,
संवाद पद्धती वापरणे,
गटकार्य, सहभोजन, पोस्टर तयार करणे,
प्रश्न निर्मिती, जाहिरात लेखन,
चित्रकला किंवा वक्तृत्व अशा कृतींचा समावेश करणे गरजेचे आहे.
यामुळे विद्यार्थ्यांची नैसर्गिक आत्मप्रवृत्ती जागी होते आणि शिक्षक हा वर्गाचा आदर्श ठरतो.
संस्कार कुठे घडतात? – घराचा मोठा वाटा
शाळा मूल्य शिकवते, पण संस्कारांची मुळे घरातच रोवली जातात.
आई-वडिलांचा संवाद, आजी-आजोबांशी नातं, शेजाऱ्यांशी व्यवहार, रोजच्या कामात एकमेकांना मदत—ही सर्वच मूल्यांची शिकवण असते.
आज आर्थिक धावपळीमुळे घरातील संवाद हरवत चालला आहे.
आणि संवाद हरला की—
मुलांवर लक्ष कमी होतं,
त्यांचे छंद दडपले जातात,
आणि मोबाईल, सोशल मीडियाकडे त्यांचा ओढा वाढतो.
पण मुलांवर लाखो रुपये खर्च करण्यापेक्षा सुसंस्कारांचा ठेवा देणे हा खरा गुंतवणूक आहे.
ग्रंथालय – काळाची खरी गरज
तंत्रज्ञानाच्या युगात सर्वकाही स्क्रीनवर दिसत असले तरी पुस्तकांचा सुवास आणि त्यातून मिळणारा विचार आजही अमूल्य आहे.
वर्गात ‘पुस्तक फळा’ ठेवणे, रोज एक पान वाचनासाठी देणे, वाचन स्पर्धा घेणे—यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये आश्चर्यकारक बदल दिसू लागतात.
लेखनासाठी दररोज १५ ओळींची सवय लावली, स्पर्धा घेतल्या, कौतुक केले तर—
लेखनकला सुधारते,
वाचनगती वाढते,
आणि आत्मविश्वास विकसित होतो.
शिक्षक मार्गदर्शक; विद्यार्थी त्याची दिशा
शिक्षकाने व्यापक ज्ञान घेणे महत्त्वाचे असले, तरी विद्यार्थ्यांच्या स्वतःच्या क्षमतांना वाव देणे अधिक महत्त्वाचे.
विद्यार्थी ज्या कलेत चमकतो, त्या कलेप्रमाणे त्याला मार्गदर्शन करणे हेच खरे मूल्यवर्धन.
समारोप
मूल्यवर्धन शिक्षण म्हणजे फक्त एक प्रशिक्षण नाही;
तर उद्याच्या संस्कारी, सुसंस्कृत आणि संवेदनशील पिढीचे स्वप्न आहे.
संवाद साधा, संस्कार पेरा, प्रेम द्या, पुस्तके द्या, आणि मुलांच्या मनातली सुपीक जमीन मूल्यांनी भरून टाका.
कारण—
मूल्ये टिकली, तर संस्कृती टिकेल.
संस्कृती टिकली, तर समाज समृद्ध होईल.
या प्रशिक्षणाचे सर्व तज्ञ मार्गदर्शक शिक्षक व समन्वयक आमचे प्रेरणास्थान सौ भिसे मॅडम
