वाई:-स्वयंसिद्ध महिला ग्राम संघ कडेगाव अंतर्गत राबविण्यात आलेल्या PIP योजनेमुळे कडेगावमध्ये (Umed PIP Yojana) जनजागृती मोहीम यशस्वी.
पत्रकार सुरेखा भोसले वाई तालुका महिला कार्याध्यक्ष
ACLS INTERNATIONAL PRESS REPORTER ASSOCIATION राष्ट्रीय अध्यक्ष संपादक प्रल्हाद चव्हाण-8208717483
माहिती आणि प्रसारण मंत्रालय दिल्ली नोंदणीकृत
वाई:-स्वयंसिद्ध महिला ग्राम संघ कडेगाव अंतर्गत राबविण्यात आलेल्या PIP योजनेमुळे कडेगावमध्ये (Umed PIP Yojana) जनजागृती मोहीम यशस्वी.
वाई:-स्वयंसिद्ध महिला ग्राम संघ कडेगाव अंतर्गत राबविण्यात आलेल्या PIP योजनेमुळे कडेगावमध्ये (Umed PIP Yojana) जनजागृती मोहीम यशस्वी झाली आहे.CRP सौ. रत्नमाला जाधव यांनी गावात दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांची (Below Poverty Line) माहिती गोळा करण्यासाठी एक अनोखा उपक्रम राबवला. या उपक्रमात घरोघरी जाऊन सर्वेक्षण करण्यात आले असून, जनजागृतीसाठी विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले होते.
कडेगावात दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांसाठी विशेष सर्वेक्षण
कडेगाव (उमेद) – उमेद अभियानांतर्गत दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांना योजनांचा लाभ मिळवून देण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण सर्वेक्षण कडेगाव येथे पार पडले. या सर्वेक्षणाची जबाबदारी CRPसौ. रत्नमाला जाधव यांच्याकडे होती. त्यांनी केवळ माहिती गोळा न करता, गावातील नागरिकांना या योजनेबद्दल शिक्षित करण्यासाठी अनेक नाविन्यपूर्ण उपक्रम राबवले.
यामध्ये त्यांनी घरोघरी जाऊन दारिद्र्यरेषेखालील लोकांची वैयक्तिक माहिती अत्यंत काळजीपूर्वक संकलित केली. हे केवळ कागदी काम नसून, कुटुंबांच्या गरजा आणि अडचणी समजून घेण्याचा एक प्रयत्न होता.
जनजागृतीसाठी अनोखे उपक्रम
या उपक्रमाला अधिक प्रभावी करण्यासाठी CRP सौ. रत्नमाला जाधव यांनी काही विशेष कार्यक्रम आयोजित केले.
रांगोळीतून गाव नकाशा – गावातील महिलांना सोबत घेऊन रांगोळीच्या माध्यमातून संपूर्ण गावाचा नकाशा तयार करण्यात आला. या नकाशामध्ये दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांची घरे चिन्हांकित करण्यात आली होती. यामुळे गावातील प्रत्येक व्यक्तीला त्यांच्या परिसरातील गरजूंबद्दल माहिती मिळाली आणि योजनेची व्याप्ती समजण्यास मदत झाली.
मशाल फेरी – रात्रीच्या वेळी संपूर्ण गावात मशाल फेरी काढण्यात आली. या फेरीचा उद्देश दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबांना एकतेची आणि आशेची भावना देणे हा होता. ही मशाल फेरी केवळ प्रकाश पसरवणारी नसून, ती दारिद्र्याच्या अंधारातून बाहेर येण्यासाठी एक प्रेरणा होती.
हे सर्व उपक्रम केवळ माहिती गोळा करण्यापुरते मर्यादित नव्हते, तर त्यांनी गावातील लोकांमध्ये एकोपा आणि सामुदायिक सहभागाची भावना निर्माण केली. सौ. रत्नमाला जाधव यांच्या या प्रयत्नांमुळे हे सर्वेक्षण केवळ एक सरकारी काम न राहता, एक सामाजिक चळवळ बनले. यामुळे सर्व कुटुंबांना सरकारी योजनांचा लाभ मिळवण्यासाठी एक नवीन दिशा मिळाली आहे.
‘उमेद’ अभियान आणि ‘PIP’ योजनेचे महत्त्व
CRP सौ. रत्नमाला जाधव यांनी राबवलेला हा उपक्रम केवळ सर्वेक्षण नव्हता, तर ‘उमेद’ अभियानाचा एक महत्त्वाचा भाग होता. ‘उमेद’ (Maharashtra State Rural Livelihoods Mission) हा महाराष्ट्र शासनाचा ग्रामीण भागातील कुटुंबांना सक्षम बनवण्यासाठी सुरू केलेला एक महत्त्वाकांक्षी कार्यक्रम आहे. ग्रामीण भागातील महिलांना बचतगटांच्या माध्यमातून एकत्र आणून त्यांना आर्थिक आणि सामाजिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवणे हे या अभियानाचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.
PIP (Participatory Identification of the Poor) योजना ही याच ‘उमेद’ अभियानांतर्गत राबवली जाते. या योजनेचा उद्देश असा आहे की, दारिद्र्यरेषेखालील (Below Poverty Line – BPL) कुटुंबांची ओळख अधिक अचूकपणे आणि लोकांच्या सहभागातून पटवून घेणे. सरकारी याद्यांनुसार माहिती गोळा करण्याऐवजी, ‘PIP’ मध्ये गावातीलच CRP सौ. रत्नमाला जाधव या घरोघरी जाऊन, कुटुंबांशी प्रत्यक्ष संवाद साधून माहिती संकलित करतात. यामुळे गरजू आणि पात्र कुटुंबांची नेमकी ओळख पटते.
सर्वेक्षणापुढील पायऱ्या आणि होणारे फायदे
कडेगावमध्ये गोळा केलेली ही माहिती केवळ रेकॉर्डसाठी नव्हती, तर यामागे एक मोठा उद्देश आहे. या सर्वेक्षणातून जमा झालेली माहिती खालीलप्रमाणे वापरली जाते:
डेटाबेस तयार करणे: प्रत्येक दारिद्र्यरेषेखालील कुटुंबाची माहिती (जसे की त्यांची आर्थिक स्थिती, कुटुंबातील सदस्यांची संख्या, गरजा इ.) एकत्र करून एक विस्तृत डेटाबेस (माहितीचा साठा) तयार केला जातो.
सरकारी योजनांशी जोडणी: या डेटाबेसचा उपयोग करून, पात्र कुटुंबांना शासनाच्या विविध योजनांचा लाभ मिळवून दिला जातो. यामध्ये घरकुल योजना (उदा. रमाई आवास), आरोग्य योजना (उदा. महात्मा फुले जन आरोग्य योजना), तसेच व्यवसाय सुरू करण्यासाठी किंवा शेतीसाठी मिळणारे अनुदान अशा अनेक योजनांचा समावेश असतो.
सामाजिक विकास: हे सर्वेक्षण समाजातील सर्वात वंचित घटकांपर्यंत पोहोचून त्यांना मुख्य प्रवाहात आणण्यास मदत करते. रांगोळी आणि मशाल फेरीसारख्या उपक्रमांमुळे संपूर्ण गावात या कार्याबद्दल जागरूकता निर्माण झाली, ज्यामुळे गरजू लोकांना मदत मिळवण्यासाठी एक सामुदायिक पाठिंबा मिळाला.
थोडक्यात, CRP सौ. रत्नमाला जाधव यांनी केलेल्या या प्रयत्नांमुळे केवळ कडेगावमधील गरजू कुटुंबांची ओळख पटली नाही, तर त्यांना भविष्यात अनेक सरकारी योजनांचा लाभ मिळवण्याचा मार्ग ही मोकळा झाला. हा उपक्रम गावाच्या सर्वांगीण विकासासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल ठरला आहे.
या साठी कडेगावचे ग्रामसेवक सौ. प्रीती घुले, तसेच कडेगाव चे सरपंच श्री. दौलतराव दुधे, ग्राम संघ अध्यक्ष रुपाली दुधे, सचिव माधुरी भोसले, कृषी सखी कविता टिके, ग्रामस्थ शंकर दुधे ,कडेगावचे ग्रामस्थ यांनी मोलाचे सहकार्य केले यांच्या सहभागातून उपक्रम उपक्रम चांगल्या प्रकारे साजरा करण्यात आला.
